Isikhumbuzo seminyaka engamakhulu amabini esiXhosa njengolwimi olupapashiweyo nolubhalwayo
16 EyeNkanga 2023 – 22 EyeNkanga 2023 – Intatheli kaDizindaba
LANGA
ISebe leMcimbi yeNkcubeko neMidlalo leNtshona Koloni (DCAS) libambe umsitho weentsuku ezimbini ngomhla we-9 nowe- 10 kuNovemba wama-2023, wokukhumbula iminyaka engama-200 yobukho besiXhosa njengolwimi olupapashiweyo nolubhaliweyo. Lo msitho ubusingathwe ngentsebenziswano nePanSALB, iZiko loLondolozo lweMbali zaseMzantsi Afrika, iYunivesithi yaseNtshona Koloni (UWC), iKomiti yeeLwimi yaseNtshona Koloni (WCLC), iZiko leNcwadi kunye neYunivesithi yeTekhnoloji yeCape Peninsula (CPUT) Iziko leNkcubeko laseGuga S’thebe kwaLanga.
Usuku lokuqala ibiyinkqubo yokufikelela eluntwini ebandakanya izihloko zeengxoxo ezifana nendima yeemyuziyam ekukhuthazeni iyantlukwano nenkcubeko neelwimi kuluntu lwesiXhosa. Iindwendwe zonwatyiswe ngendlela emangalisayo yimibongo nembali ngobomi namaxesha kaNkosi Langalibalele, ethiywe ngaye le lokishi.
Usuku lwesibini lwesi sikhumbuzo yayiyindibano yengxoxo apho umxholo ophambili wawucazululwe ngowokuba ifuthe leencwadi zoncwadi zesiXhosa ekukhuthazeni nasekugcinweni kolwimi, nendlela ababhali bexesha elitsha abathatha inxaxheba ngayo ekulondolozeni ilifa lababhali bamandulo. Ababezimase lo msitho bayonwabele ukuba nenxaxheba kwiingxoxo.
UMphathiswa uAnroux Marais wenze inxalenye yokuqala yenkcazo-nthetho yakhe ngesiXhosa, enikezela ngamagama ambalwa ngemvelaphi ekhokelele kwimeko yesiXhosa njengolwimi olupapashiweyo nolubhalwayo namhlanje. Uye wamqinisekisa ngenkxaso yakhe kwijongo yokuphuhlisa ulwimi kwaye wavakalisa neminqweno yakhe emihle ngentsalela yenkqubo.
IGosa eliyiNtloko yesiGqeba sePanSALB uLance Schultz uthethe ngesidingo samaxesha “anje”. Iziganeko ezifana nokuphumelela kwakutshanje kweeBoks kwiNdebe yeHlabathi yoMbhoxo neziganeko ezifana nesi zenza kube lula ukumanye isizwe sethu. Bandenza ndibe nelunda,” utshilo.
Inkqubo yavalwa ngesibhambathiso sokusingatha imisitho emininzi yokubhiyozela iilwimi zethu, nokuqinisekisa ukubandakanywa koluntu ngolwimi kubo bonke abantu bephondo.
Abahlali base Kapa babonise ukuzingca ngenkcubeko kunye nolwimi lwesiXhosa xa kanye uLwimi lwesiXhosa lubhiyozela iminyaka engamakhulu amabini (200) okoko olu lwimi lwathi lwabaluleka kwaze kwabhalwa nokubhalwa ngalo. Kutshanje ulwimi lwesiXhosa sele lubonise kuSABC 1 imidlalo yooMabonakude abafana neNgqumbo Yeminyanya, Ityala Lamawele kanti ngoku kulindeleke ukuba iSABC 1 iphinde ibonise ngokubaluleka kolu lwimi ngokuthi ibonise umdlalo ka mabonakude “Inkonyana Yohlanga” mdlalo lowo obonisa indlela abachaswa ngayo abo baphila neAlbinism.